Als FM uitgeschakeld is

[EtherScout]

Geloof ook niet dat de Nederlandse overheid de FM-band na uitschakeling van alle zenders deze band vrij geeft voor hobbyisten. Waar zij geld kunnen verdienen doen ze dat, dus zie ik een soortgelijke constructie als momenteel op de AM. Misschien dat de FM-band voor hele andere doeleinden gebruikt gaat worden, want etherruimte is kassa.
Piet heeft wel een punt; zo ver zijn we nog lang niet maar het valt mij wel op dat RDI minder prioriteiten lijkt te stellen aan het uit de lucht halen van FM-etherpiraten. Alsof de overheid deze band al een beetje heeft afgeschreven. Vooruit, nog een FM-veiling voor regionale radiostations en dan compleet focussen op DAB+.
Wat betreft de levensvatbaarheid van DAB+ nadat de laatste FM-zender is uitgezet denk ik dat het luisterlandschap er compleet anders uitziet. We zijn dan ruim 10 jaar verder en er zullen dan nog meer mogelijkheden zijn om naar muziek te luisteren. 6G, 7G, nog sneller, nog beter, meer streamingsdiensten, kortom, DAB+ gaat het nog zwaar te verduren krijgen. Er zal flink geinvesteerd moeten worden in betere dekking, aanbod en het moet te alle tijde gratis blijven. Daarmee kan DAB+ zich onderscheiden van betaalde diensten. Dat DAB+ al bij voorbaat ten dode is opgeschreven vind ik persoonlijk onzin. Zo zou de jongere generatie die opgroeit met TikTok en Spotify geen interesse meer hebben in het medium radio. Als je voor hen een interessant crossmediaal product in de markt zet zijn ze nog altijd te bereiken. FunX bewijst dat al jaren, dus ik schrijf de jeugd nog niet af. Echter zal je wel van het 'stoffige imago' van DAB+ afmoeten door op de markt te komen met hippere ontvangstapparatuur of DAB-ontvangst via mobiele telefoons.

Goed verhaal. Als FM uit is, dan is DAB+ de etherradio. Het is dus niet het imago van DAB+, maar het imago van radio-omroep, dat lineair van aard is, ten opzichte van on-demand streaming via internet. DAB+ wordt geholpen door het standaard aanwezig te laten zijn in auto's. Ook op plekken, waar de radio 'van niemand' is, zoals op werkplekken, kan free-to-air etherradio een voordeel hebben. Maar het voordeel van on-demand, is een geduchte concurrent voor radio-omroep. Daar is in veel gevallen echter wel de telefoon van iemand voor nodig.

Willen de radio-omroepen het voordeel van free-to-air etherradio behouden, dan zullen zij de dekking van de DAB+netten inderdaad flink moeten verbeteren.

[EtherScout]

Dit lijkt me een nogal voorbarige discussie. Tot en met in ieder geval 2035 blijft FM immers nog gewoon in de lucht, en de omstandigheden kunnen over elf jaar wel geheel anders zijn.
Piet.

Ik denk, dat het een goed idee is, om hierover te praten. Volgens mij is de afwezigheid van FM geen enkel probleem voor de radio-omroepen. Het gaat vaak over die zure appel van de transitie, waardoor men niet verder kijkt dan dat. Ik wil graag kijken naar de situatie die wij hebben, als die transitie eenmaal achter de rug is.

Het is dus precies de bedoeling om voorbarig te zijn met dit topic. In 2035 zijn wij tien jaar en enkele kabinetten verder. Er kan van alles besloten worden in de tussentijd. Wanneer die transitie plaatsvindt, daar gaat dit topic niet over.

[Ane Sybesma]

Ik denk dat hetzelfde gaat gebeuren als bij TV al standaard is, er is een heel groot aanbod maar er zullen maar een paar zenders zijn die genoeg luisteraars trekken om het vol te houden. Dus dan veel wisselingen en zenders die op elkaar gaan lijken.

[GerjanCluistra]

Dan is er ruimte op DAB+ vanwege faillissementen in de radiosector en smeekt de wetgever aan bestaande partijen om die ruimte te vullen zodat er geveild kan blijven worden.

In Noorwegen is de FM bijna uit en daar is de radio-omroep niet ingestort. Er was wel een effect, maar dat trok weer bij. Ik denk dat het wel meevalt. Spotify is een grotere bedreiging.

Veilingen zijn een verdelingsmethode. De bedragen waren hoog voor de radiostations, maar je vult daar de grote gaten in de overheidsbegroting echt niet mee. De overheid heeft veel grotere inkomstenbronnen.

In Nederland gaan we van 13 landelijke radiostations naar 48 landelijke radiostations. Hoe is die situatie in Noorwegen?

Los daarvan. Het is een mooi verhaal dat de veilingen een verdelingsmethode is maar, er is een reden dat de partij die het geld krijgt besloten heeft schaarste te creëren doordat een radiobedrijf meerdere kavels uit DAB+ laag 7 mocht krijgen. En nee, ik kan het niet hardmaken maar, als de radiobedrijven die reeds op DAB+ laag 2, 3 en 4 aanwezig zijn niet hadden mogen meebieden, dan had DAB+ laag 7 vandaag de dag nog ruimte over gehad en was de veiling er nooit gekomen.

[GerjanCluistra]

Dit lijkt me een nogal voorbarige discussie. Tot en met in ieder geval 2035 blijft FM immers nog gewoon in de lucht, en de omstandigheden kunnen over elf jaar wel geheel anders zijn.
Piet.

Ik denk, dat het een goed idee is, om hierover te praten. Volgens mij is de afwezigheid van FM geen enkel probleem voor de radio-omroepen. Het gaat vaak over die zure appel van de transitie, waardoor men niet verder kijkt dan dat. Ik wil graag kijken naar de situatie die wij hebben, als die transitie eenmaal achter de rug is.

Het is dus precies de bedoeling om voorbarig te zijn met dit topic. In 2035 zijn wij tien jaar en enkele kabinetten verder. Er kan van alles besloten worden in de tussentijd. Wanneer die transitie plaatsvindt, daar gaat dit topic niet over.

Met enige historische kennis had je begrepen dat de commerciële radiostations weten dat hun bedrijfsmodel, en daarmee hun voortbestaan onder druk komt te staan met DAB+.

De zure appel was er niet toen de transitie van MG naar FM werd gemaakt. Nou ja, hooguit voor de publieke omroepen die graag hun alleenrecht wilden behouden.

[jur]

Ben ik de enige die thuis vooral slechte DAB+ ontvangst heeft maar FM dezelfde zender het vaak wel doet? Dit gaat toch gewoon luisteraars kosten dan denk ik zo..

[fdboer]

FM uit en wel LPFM... Wanneer gaan die LP-ers nu eens inzien dat voor het kleinschalige gebeuren een stream prima voldoet?
FM stil, dan zal DAB het overnemen.

[Zenz]

Ik ben bang dat radioamateurs het gaan afleggen tegen moderne technologie. Eén van de argumenten voor het afschaffen van FM is dat er andere, zeer lucratieve toepassingen zijn: de FM band is zeer geschikt gebleken voor low-power short-range IoT (Internet of Things, zeg maar slimme stekkers aansturen). Nu wringt men zich daar in complexe bochten (google maar eens op Cognitive Radio en IoT) om de huidige gelicenseerde gebruikers niet te verstoren, maar als die gelicenseerde gebruikers verdwenen zijn komt er een enorm stuk bandbreedte beschikbaar. Ik verwacht dat de FM daarvoor wordt gereserveerd.

DAB+ staat volgens de een voor 'dead and buried', voor de ander voor 'dead at birth'. De enige reden waarom Nederlandse radiobedrijven in DAB+ hebben geïnvesteerd is omdat de overheid dat als voorwaarde had gesteld voor de verlenging van de FM licenties. Vanaf dag 1 was er grote scepsis of DAB+ wel een kans van slagen had: je vervangt de ene one-trick-pony (broadcast dus iedereen hetzelfde signaal, alleen audio, geen retourkanaal) voor de andere (dezelfde eigenschappen, maar dan digitaal) waardoor de consument moet gaan investeren in een extra apparaat dat maar één ding kan, terwijl diezelfde consument al meerdere apparaten in huis heeft (telefoon, tablet, laptop, desktop, smartspeaker, TV etc) waarop datzelfde signaal óók beschikbaar is, maar dan met de mogelijkheid voor personalisatie, verrijkt met beeld en tekst, een retourkanaal... zeg maar alles wat FM en DAB+ níet kunnen. En je hoeft er niet eens een ander apparaat voor te kopen, want het werkt op de apparaten die je al hebt.

Tel daarbij dat Nederland het dichtst bekabelde land ter wereld is, en ondertussen ook uitstekende 4G en 5G diensten heeft (alles boven de 2G is plenty bandbreedte om een audio-stream door te geven) en het was meteen duidelijk dat het een zware wedstrijd zou gaan worden. Het gegeven dat DAB+ binnenshuis vaak zeer slecht te ontvangen is, en er jarenlang grote gaten in de dekking buitenshuis zaten, heeft uiteraard ook niet geholpen.

Mijn voorspelling is dat FM al over een jaar of zes langzaam wordt uitgefaseerd bij de commerciële radiostations omdat de kosten van het in de lucht houden niet meer opwegen tegen het steeds kleiner wordende aandeel van FM bij de beluistering (en dus de inkomsten), we DAB+ erbij houden voor de uitzondering-situaties waarin er geen internet beschikbaar is (bijvoorbeeld in geval van terroristische aanslagen of oorlog - het uitschakelen van de internet infrastructuur was een van de eerste doelen toen Rusland Oekraïne binnenviel), en dat de overheid daarna de band beschikbaar stelt aan de hoogste bieder. Maar snel gaan sparen dus!

[big T]

We staan voor de keuze of we voor een 1 weg distributie gaan of voor een 2 weg?
Gaan we voor privacy of gaan we voor de kralen en spiegeltjes en weet de aanbieder wie en waar je naar luistert?
Bij het laatste heb je het ideaal van centraal gestuurde samenlevingen, de overheid zal wel bepalen naar wie je kijkt of luistert.
En als je naar de niet gewenste luistert pakken we je op.
Niet zeggen dat gaat wel mee vallen, maar zeggen ja in het geval van en dat kan veel sneller gaan als je denkt.

Laat mij maar lekker anoniem luisteren, daar heb ik recht op om vergeten te worden en mijn keuzes hierin.
De basis van onze democratie heb je hier te pakken.

[GerjanCluistra]

Ik ben bang dat radioamateurs het gaan afleggen tegen moderne technologie. Eén van de argumenten voor het afschaffen van FM is dat er andere, zeer lucratieve toepassingen zijn: de FM band is zeer geschikt gebleken voor low-power short-range IoT (Internet of Things, zeg maar slimme stekkers aansturen). Nu wringt men zich daar in complexe bochten (google maar eens op Cognitive Radio en IoT) om de huidige gelicenseerde gebruikers niet te verstoren, maar als die gelicenseerde gebruikers verdwenen zijn komt er een enorm stuk bandbreedte beschikbaar. Ik verwacht dat de FM daarvoor wordt gereserveerd.

DAB+ staat volgens de een voor 'dead and buried', voor de ander voor 'dead at birth'. De enige reden waarom Nederlandse radiobedrijven in DAB+ hebben geïnvesteerd is omdat de overheid dat als voorwaarde had gesteld voor de verlenging van de FM licenties. Vanaf dag 1 was er grote scepsis of DAB+ wel een kans van slagen had: je vervangt de ene one-trick-pony (broadcast dus iedereen hetzelfde signaal, alleen audio, geen retourkanaal) voor de andere (dezelfde eigenschappen, maar dan digitaal) waardoor de consument moet gaan investeren in een extra apparaat dat maar één ding kan, terwijl diezelfde consument al meerdere apparaten in huis heeft (telefoon, tablet, laptop, desktop, smartspeaker, TV etc) waarop datzelfde signaal óók beschikbaar is, maar dan met de mogelijkheid voor personalisatie, verrijkt met beeld en tekst, een retourkanaal... zeg maar alles wat FM en DAB+ níet kunnen. En je hoeft er niet eens een ander apparaat voor te kopen, want het werkt op de apparaten die je al hebt.

Tel daarbij dat Nederland het dichtst bekabelde land ter wereld is, en ondertussen ook uitstekende 4G en 5G diensten heeft (alles boven de 2G is plenty bandbreedte om een audio-stream door te geven) en het was meteen duidelijk dat het een zware wedstrijd zou gaan worden. Het gegeven dat DAB+ binnenshuis vaak zeer slecht te ontvangen is, en er jarenlang grote gaten in de dekking buitenshuis zaten, heeft uiteraard ook niet geholpen.

Mijn voorspelling is dat FM al over een jaar of zes langzaam wordt uitgefaseerd bij de commerciële radiostations omdat de kosten van het in de lucht houden niet meer opwegen tegen het steeds kleiner wordende aandeel van FM bij de beluistering (en dus de inkomsten), we DAB+ erbij houden voor de uitzondering-situaties waarin er geen internet beschikbaar is (bijvoorbeeld in geval van terroristische aanslagen of oorlog - het uitschakelen van de internet infrastructuur was een van de eerste doelen toen Rusland Oekraïne binnenviel), en dat de overheid daarna de band beschikbaar stelt aan de hoogste bieder. Maar snel gaan sparen dus!

Europa is groter dan Nederland alleen. Iedereen die regelmatig buiten de grote steden reist weet dat er, zelfs in Nederland, nog wel wat gaten in het mobiele netwerk zitten. Dat probleem is in het buitenland nog wat groter als dat in Nederland is.

Daarnaast kan mijn telefoon helemaal niet wat mijn radio kan. Die radio klinkt lekker als ik’m inschakel, mijn telefoon loopt een partij te schetteren. Daarnaast moet er regelmatig even gebufferd worden. Heeft mijn FM radio ook geen last van.

Of DAB+ een oplossing biedt in het geval van een oorlog betwijfel ik. Als je de communicatie infrastructuur, de vliegvelden en energie infrastructuur bombardeert, dan is het een kleine moeite om ook de zendmast in Hilversum omver te werpen. Die paal is een vrij essentieel onderdeel voor de Nederlandse radio- en televisie distributie. Nu zijn er nog wel wat andere oplossingen zoals internet maar, die was ook al kapot gegooid. Blijven draadloze verbindingen over.

Terroristische aanslagen zal het probleem niet zijn. Van alle aanslagen die ik tot nog toe heb gezien in de media ging het om lokale incidenten. Daarbij zal
Hooguit het lokale netwerk overbelast raken.

Ik betwijfel wel of de radioamateur het ooit zal afleggen aan de digitale technologie. Het morse is ook allang uitgestorven maar, er zijn links en rechts nog best veel radioamateurs die het gebruiken voor hun hobby.

Sterker nog, ik denk dat al die digitale technologie 1 manko heeft. De kwaliteit is inferieur aan de analoge techniek. Zo’n DAB+ radio is leuk maar, een middengolf zender met hetzelfde vermogen komt veel verder. Misschien is Radio Oranje wel het beste voorbeeld. Met DAB+ only had ‘de stem van strijdend Nederland’ nooit kunnen bestaan.

[Zenz]

Europa is groter dan Nederland alleen. Iedereen die regelmatig buiten de grote steden reist weet dat er, zelfs in Nederland, nog wel wat gaten in het mobiele netwerk zitten. Dat probleem is in het buitenland nog wat groter als dat in Nederland is.

Midden op de Veluwe, als je roaming uit hebt staan. Verder is dat geen realistisch probleem meer. https://www.providers.nl/mobiel/dekkingskaart/

Daarnaast kan mijn telefoon helemaal niet wat mijn radio kan. Die radio klinkt lekker als ik’m inschakel, mijn telefoon loopt een partij te schetteren. Daarnaast moet er regelmatig even gebufferd worden. Heeft mijn FM radio ook geen last van.

Dat ligt niet aan FM/stream, maar aan het speakertje van je telefoon - als je radio net zo'n klein speakertje had, klonk ie even slecht. Oordopjes of via Bluetooth verbinden met betere speakers en klaar.

Of DAB+ een oplossing biedt in het geval van een oorlog betwijfel ik. Als je de communicatie infrastructuur, de vliegvelden en energie infrastructuur bombardeert, dan is het een kleine moeite om ook de zendmast in Hilversum omver te werpen. Die paal is een vrij essentieel onderdeel voor de Nederlandse radio- en televisie distributie. Nu zijn er nog wel wat andere oplossingen zoals internet maar, die was ook al kapot gegooid. Blijven draadloze verbindingen over.

Een DAB+ mast is even makkelijk om te kegelen als een FM mast, zeker. En lokale FM zenders verstoren is ook kinderspel. Toch maar aan de Starlink dan ;-)

Ik betwijfel wel of de radioamateur het ooit zal afleggen aan de digitale technologie. Het morse is ook allang uitgestorven maar, er zijn links en rechts nog best veel radioamateurs die het gebruiken voor hun hobby.

Absoluut. Er zijn ook heel veel mensen die voor hun hobby met paard en wagen rijden. Maar hun maatschappelijke inzetbaarheid als het OV uitvalt is vrij beperkt. En de vraag was wat er in Nederland met de FM band gaat gebeuren als de radiostations die momenteel een uitzendlicentie hebben 'm niet meer gebruiken. En er staan grote partijen met hele diepe zakken te trappelen om de bandbreedte te gebruiken voor hun IoT apparaatjes.

Sterker nog, ik denk dat al die digitale technologie 1 manko heeft. De kwaliteit is inferieur aan de analoge techniek. Zo’n DAB+ radio is leuk maar, een middengolf zender met hetzelfde vermogen komt veel verder. Misschien is Radio Oranje wel het beste voorbeeld. Met DAB+ only had ‘de stem van strijdend Nederland’ nooit kunnen bestaan.

Kwaliteit kun je niet gelijkstellen aan bereik. Een middengolfzender komt absoluut veel verder per kilowatt zendvermogen, en kortegolf nóg verder, maar de geluidskwaliteit is onvergelijkbaar. Dat is óók een reden waarom DAB+ het aflegt tegen internet: je kunt overal ter wereld naar een stream luisteren, zolang je maar internet hebt. En die stream zal al snel ook nog eens heel veel beter klinken dan middengolf of kortegolf. Daar komt bij dat steeds minder huishoudens een apparaat hebben dat de middengolf kan ontvangen, en dat het bezit van FM radio's ook sterk terugloopt. Volgens de NMO Audiomonitor 2024 bezit eenderde van de huishoudens een FM radiotoestel (en gebruikt 24% 'm ook) en dat aantal daalt gestaag. Het is natuurlijk heel leuk om te kunnen zenden, maar als niemand het meer kan ontvangen heeft het allemaal niet zoveel zin...

[Zenz]

Overigens, om misverstanden te voorkomen: hier wordt al heel lang over gesproken in EU verband, zie o.a. het ECC Report 141 uit 2010 en de adviezen die de Radio Spectrum Policy Group (RSPG) sindsdien heeft uitgebracht aan de European Commission. Maar onlangs heeft ook het UK parlement zich hierover gebogen en hun conclusie was (m.i. terecht) dat zolang de meeste EU landen nog vasthouden aan de GE84 agreement, die regelt dat Band II (87,5 - 108 MHz) in heel Europa gebruikt mag worden voor analoge audio, de IoT fabrikanten geen producten ontwikkelen die van deze band gebruikmaken. Je zou die producten dan immers alleen kunnen verkopen in een gebied waar FM uit staat. Kip-ei situatie dus.

Het zou dus zomaar kunnen zijn dat de FM band jaren lang in een niemandsland verkeert, tussen het afschakelen van de landelijke stations en het daadwerkelijk beschikbaar komen van een nieuwe toepassing. Dat biedt kansen voor zendamateurs :-)

[EtherScout]

Ben ik de enige die thuis vooral slechte DAB+ ontvangst heeft maar FM dezelfde zender het vaak wel doet? Dit gaat toch gewoon luisteraars kosten dan denk ik zo..

DAB+ is zo goed als het netwerk waarmee het uitgezonden wordt. Nu is dat nog niet overal optimaal. Als FM eenmaal uit is, dan hebben de stations er alle belang bij om de netwerken zo sterk mogelijk te maken. Het voordeel van DAB+ is, dat je niet afhankelijk bent van extra frequenties voor de steunzenders. Je kan vrij probleemloos extra steunzenders plaatsen. De huidige ontvangst zegt dus niets over de ontvangst in de toekomst. De frequentieruimte is er al.

[EtherScout]

Het zou dus zomaar kunnen zijn dat de FM band jaren lang in een niemandsland verkeert, tussen het afschakelen van de landelijke stations en het daadwerkelijk beschikbaar komen van een nieuwe toepassing. Dat biedt kansen voor zendamateurs :-)

Dat denk ik ook. De vraag is, hoe hard is die band (VHF-II) nodig voor die nieuwe toepassingen en hoe praktisch zijn deze frequenties voor de beoogde toepassing? Hoe lager de frequentie, hoe langer de benodigde antenne. Ik zie op dit moment wel ruimte om na de FM-afschakeling in ieder geval een deel van die band (al dan niet tijdelijk) toe te wijzen aan hobbystations op laag vermogen.

Wat is er gebeurd met VHF-I, waar vroeger de analoge TV (Ned 1) op uitzond?

[GerjanCluistra]

Europa is groter dan Nederland alleen. Iedereen die regelmatig buiten de grote steden reist weet dat er, zelfs in Nederland, nog wel wat gaten in het mobiele netwerk zitten. Dat probleem is in het buitenland nog wat groter als dat in Nederland is.

Midden op de Veluwe, als je roaming uit hebt staan. Verder is dat geen realistisch probleem meer. https://www.providers.nl/mobiel/dekkingskaart/

Daarnaast kan mijn telefoon helemaal niet wat mijn radio kan. Die radio klinkt lekker als ik’m inschakel, mijn telefoon loopt een partij te schetteren. Daarnaast moet er regelmatig even gebufferd worden. Heeft mijn FM radio ook geen last van.

Dat ligt niet aan FM/stream, maar aan het speakertje van je telefoon - als je radio net zo'n klein speakertje had, klonk ie even slecht. Oordopjes of via Bluetooth verbinden met betere speakers en klaar.

Of DAB+ een oplossing biedt in het geval van een oorlog betwijfel ik. Als je de communicatie infrastructuur, de vliegvelden en energie infrastructuur bombardeert, dan is het een kleine moeite om ook de zendmast in Hilversum omver te werpen. Die paal is een vrij essentieel onderdeel voor de Nederlandse radio- en televisie distributie. Nu zijn er nog wel wat andere oplossingen zoals internet maar, die was ook al kapot gegooid. Blijven draadloze verbindingen over.

Een DAB+ mast is even makkelijk om te kegelen als een FM mast, zeker. En lokale FM zenders verstoren is ook kinderspel. Toch maar aan de Starlink dan ;-)

Ik betwijfel wel of de radioamateur het ooit zal afleggen aan de digitale technologie. Het morse is ook allang uitgestorven maar, er zijn links en rechts nog best veel radioamateurs die het gebruiken voor hun hobby.

Absoluut. Er zijn ook heel veel mensen die voor hun hobby met paard en wagen rijden. Maar hun maatschappelijke inzetbaarheid als het OV uitvalt is vrij beperkt. En de vraag was wat er in Nederland met de FM band gaat gebeuren als de radiostations die momenteel een uitzendlicentie hebben 'm niet meer gebruiken. En er staan grote partijen met hele diepe zakken te trappelen om de bandbreedte te gebruiken voor hun IoT apparaatjes.

Sterker nog, ik denk dat al die digitale technologie 1 manko heeft. De kwaliteit is inferieur aan de analoge techniek. Zo’n DAB+ radio is leuk maar, een middengolf zender met hetzelfde vermogen komt veel verder. Misschien is Radio Oranje wel het beste voorbeeld. Met DAB+ only had ‘de stem van strijdend Nederland’ nooit kunnen bestaan.

Kwaliteit kun je niet gelijkstellen aan bereik. Een middengolfzender komt absoluut veel verder per kilowatt zendvermogen, en kortegolf nóg verder, maar de geluidskwaliteit is onvergelijkbaar. Dat is óók een reden waarom DAB+ het aflegt tegen internet: je kunt overal ter wereld naar een stream luisteren, zolang je maar internet hebt. En die stream zal al snel ook nog eens heel veel beter klinken dan middengolf of kortegolf. Daar komt bij dat steeds minder huishoudens een apparaat hebben dat de middengolf kan ontvangen, en dat het bezit van FM radio's ook sterk terugloopt. Volgens de NMO Audiomonitor 2024 bezit eenderde van de huishoudens een FM radiotoestel (en gebruikt 24% 'm ook) en dat aantal daalt gestaag. Het is natuurlijk heel leuk om te kunnen zenden, maar als niemand het meer kan ontvangen heeft het allemaal niet zoveel zin...

Bedrijven hebben nog wel eens de nijging om hun netwerk dekking iets rooskleuriger voor te doen als dat ze zijn. Dus of zo’n website nu zo betrouwbaar is?

Ik weet ook wel dat ik als ik de iPhone met de JBL speaker verbind dat het geluid dan beter is maar, dan nog klinkt mijn radio beter. Dat staat nog los van het bufferen wat zowel online als DAB+ werd doen.

Als die paal in Hilversum word omgegooid ligt alles er uit, ook FM. Of Starlink een oplossing kan bieden weet ik ook niet. Ik denk zomaar dat die dingen uitgezet moeten worden als Nederland wordt aangevallen door Amerika.

Mensen met paard en wagen om het OV te vervangen zie ik niet zo snel gebeuren. Radio amateurs hebben mensenlevens gered tijdens de waterdamp van 1953, mede door de simpele techniek om een zender te bouwen. Je kunt je afvragen of dat met de huidige, digitale technologie nog mogelijk is.

Als laatste, ik had het over de kwaliteit van het bereik. De geluidskwaliteit is niet zo belangrijk, het gaat om waar je te ontvangen bent. Wereldwijd is onbelangrijk, je moet hier te horen zijn en daarvoor is de middengolf superieur aan DAB+.